Skarga na stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest tworem stosunkowo młodym gdyż do procedury cywilnej wprowadzona zastała 22 grudnia 2004 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), a weszła w życie 6 lutego 2005 r.

Skarga jak jej nazwa wskazuje jest specjalnym procesowym środkiem prawnym, którego głównym celem jest stwierdzenie, że prawomocne orzeczenie sądu przeważnie II instancji, jest niezgodne z prawem. Powszechnie przyjmuje się, iż skarga ta jest samodzielnym i autonomicznym instrumentem badania legalności działalności jurysdykcyjnej sądów powszechnych, służącym jednostce zamierzającej dochodzić od państwa wynagrodzenia za szkody, o których mówi w art. 77 Konstytucji.

Tym samym uwzględnienie czy też przyjęcie skargi a co za tym idzie stwierdzenie, że prawomocne orzeczenie jest niezgodne z prawem, stwarza możliwość dochodzenia od państwa odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez wydanie zaskarżonego orzeczenia.

Powyżej wspomniałem, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje przeważnie od orzeczeń sądu II instancji. W wyjątkowych wypadkach dopuszczalne będzie zaskarżenie prawomocnego orzeczenia wydanego przez sąd I instancji a odnosić będzie się to do przyczyn niezgodności z prawem orzeczenia oraz powodów, dla których strona nie skorzystała z możliwości jego zaskarżenia (post. SN z 29 listopada 2006 r., sygn. akt II CNP 85/06).

Niezwykle istotnym jest, iż możliwość wniesienie skargi ukierunkowane jest wyłącznie w stosunku do orzeczeń wydanych przez sądy powszechne w sprawach cywilnych, a zatem skargą przewidzianą w tym przepisie nie można zaskarżyć prawomocnych orzeczeń sądów administracyjnych ani orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Stosowne postanowienie w tej kwestii wydał Sąd Najwyższy w 26 października 2006 r., sygn. akt I CNP 55/06, LexPolonica nr 1265182. Dopuszczalna natomiast będzie skarga od prawomocnego wyroku sądu orzekającego w kwestii powództwa cywilnego w postępowaniu karnym z zastrzeżeniem dla wyroków uwzględniających lub oddalających powództwo.

Skargi rozpoznaje Sąd Najwyższy w Izbie Karnej zgodnie z § 29 ust. 1 załącznika do uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego z 1 grudnia 2003 r. w sprawie regulaminu Sądu Najwyższego).

Orzeczenie Sądu Najwyższego odmawiające przyjęcia skargi do rozpoznania albo oddalające skargę jest z punktu widzenia art. 417[1] § 2 k.c. równoznaczne z orzeczeniem oddalającym skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia albo odmawiającym przyjęcia jej do rozpoznania.
Z kolei orzeczenie uwzględniające skargę kasacyjną otwiera drogę do ponownego rozpoznania sprawy w trybie art. 415 lub przez Sąd Najwyższy. Stosując zapis art. 415, sąd orzeka o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego. Tym też sposobem dochodzi do pełnego lub częściowego naprawienia szkody przez co możliwe jest dochodzenie naprawienia szkody od Skarbu Państwa w osobnym procesie.

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów SN z 26 października 2005 r., sygn. akt III BZP 1/05, LexPolonica nr 390120 oraz postanowieniem SN z 12 lipca 2005 r., sygn. akt I CNP 1/05, LexPolonica nr 396637 skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, przysługuje od orzeczeń, które stały się prawomocne począwszy od dnia 1 września 2004 r.

W art. 424[5] § 1 znajdziecie elementy składowe skargi, które bezwzględnie musi zawierać. Są to:
1) oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości lub w części,
2) przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie,
3) wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżony wyrok jest niezgodny,
4) uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie wyroku, którego skarga dotyczy,
5) wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe, a ponadto - gdy skargę wniesiono, stosując art. 4241 § 2 - że występuje wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie skargi,
6) wniosek o stwierdzenie niezgodności wyroku z prawem.

Ponadto w myśl § 2 skarga powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego.

Do skargi, oprócz jej odpisów dla uczestniczących w sprawie osób, konieczne jest dołączenie dwa odpisów przeznaczonych do akt Sądu Najwyższego.

Na wniesienie skargi macie 2 lata. Na wszelki wypadek uświadomcie o tym fakcie swoich klientów gdyż mogą się zdziwić jeśli sprawa, o której zdążą już zapomnieć wrócić do obiegu.