Postępowanie w sprawach małżeńskich (425-452 k.p.c.)

Postępowanie to nie należy do szczególnie skomplikowanych. Szczegółowy zakres działań określa tutaj art. 425 k.p.c.
W postępowaniu w sprawach małżeńskich mogą być rozpoznawane wyłącznie te sprawy, które dotyczą:
- unieważnienia małżeństwa,
- ustalenia istnienia lub nieistnienia małżeństwa
- rozwodu lub separacji na żądanie jednego z małżonków.
Ich rozpoznanie w tym trybie jest obligatoryjne. Zasadniczo w postępowaniu tym rozpoznawane są niemajątkowe sprawy małżeńskie. W procesie o rozwód lub o separację i o unieważnienie małżeństwa rozstrzygane są również sprawy dotyczące zaspokojenia potrzeb rodziny i o alimenty zarówno między małżonkami, jak i między nimi a ich wspólnymi małoletnimi dziećmi, oraz sprawy dotyczące pieczy nad dziećmi i wspólnego mieszkania małżonków.

Do spraw o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa należą przede wszystkim sprawy o ustalenie, że dane małżeństwo nie zostało zawarte zgodnie z art. 1 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Dotyczą one również spraw dot. ustalenia, że małżeństwo zostało unieważnione lub orzeczono rozwód. Powództwo o ustalenie nieistnienia małżeństwa powinno być oparte na twierdzeniu, że małżeństwo, co do którego akt małżeństwa został sporządzony, nie zostało zawarte z powodu braku przesłanek wymaganych w art. 1 k.r.o.

Inaczej niż w większości spraw rozpoznawanych w procesie cywilnym, gdzie z reguły stronie stosunku materialnego może być przypisana odpowiednia rola procesowa, w sprawach małżeńskich zarówno powodem, jak i pozwanym może być każde z małżonków, w zależności od tego, które z nich pierwsze zdecyduje się na wytoczenie powództwa.

WZÓR

Pozew o ustalenie nieistnienia małżeństwa

Wnoszę o:
I. Ustalenie nieistnienia małżeństwa powoda ……………………… i pozwanej ……………, którzy dnia ……………… r. w Urzędzie Stanu Cywilnego w …………… jednocześnie obecni złożyli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński (akt małżeński nr ....................).
II. Zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozew o ustalenie istnienia małżeństwa

Wnoszę o:
I. Ustalenie istnienia małżeństwa powódki ……………… i pozwanego …………, którzy dnia ……………… r. przed ………………… złożyli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński.
II. Zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozew o rozwód

Wnoszę o:
I. Rozwiązanie przez rozwód z zaniechaniem orzekania o winie małżeństwa powoda ……… z powódką …………… zawartego dnia ……………… r. przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w ……………… (nr aktu małżeństwa .....................).
II. Zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.